Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi) Nedir?
Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi)
Devamını Oku
Diş Sıkma Sorununa Çözüm Yolları: Bruksizmin Psikolojik Sebepleri, Etkileri ve Tedavisi
Diş sıkma, tıbbi adıyla bruksizm, kişinin farkında olmadan dişlerini sıkması veya gıcırdatması durumudur. Bu durum, genellikle iki ana türde kendini gösterir: gündüz bruksizmi ve gece bruksizmi. Gündüz bruksizmi, kişinin uyanık olduğu saatlerde dişlerini sıkması ya da gıcırdatmasıdır. Gece bruksizmi ise uyku sırasında, bilinçsiz bir şekilde gerçekleşir. Bu iki tür, isimlerinden de anlaşılacağı üzere farklı zaman dilimlerinde ortaya çıksa da sebepleri genellikle birbirine benzer. Her iki tür de çoğunlukla stresli yaşam olaylarına bir tepki olarak gelişir. Zamanla dişlerde aşınma, çene ağrıları, baş ağrıları ve uyku bozuklukları gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Diş sıkma sorunu pek çok zorluğu beraberinde getirse ve hepsinin üzerinde durulması gerekse de ben bu yazımda diş sıkmanın fizyolojik problemlerinden ziyade, psikolojik kökenleri ve bu sorunun çözüm yolları üzerinde duracağım.
Şimdi, diş sıkmanın nedenlerine biraz daha yakından bakalım…
Diş Sıkmanın Psikolojik Sebepleri Nelerdir?
Diş sıkmanın altında yatan nedenler genellikle psikolojik temellidir. Bruksizmi genellikle aşağıdaki psikolojik durumlarla ilişkilendirebiliriz:
-
Stres ve Anksiyete: Günlük yaşamın veya geçmiş hayat deneyimlerinin getirdiği stres ve sürekli endişe diş sıkma davranışının en yaygın sebeplerindendir. Yoğun stres altındaki bireyler yaşanan gerginliği bilinçsizce dişlerini sıkarak dışa vurabilirler.
-
Bastırılmış Duygular: İfade edilemeyen ya da kontrol altına alınmaya çalışılan öfke, hayal kırıklığı ve kaygı gibi duygular bilinçdışında diş sıkma olarak ortaya çıkabilir. Bu duyguların sürekli olarak baskı altında tutulması bruksizmi tetikleyebilir.
-
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB): OKB çoğunlukla komorbit (ek hastalık, ek bozukluk) ile yaşanan bir bozukluk türüdür. Kişilerin tekrarlayan düşünceler veya davranışlar geliştirmesi bruksizm gibi tekrarlayan fiziksel davranışlarla da kendini gösterebilir.
-
Uyku Bozuklukları: Uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu gibi uyku bozuklukları, bruksizm riskini artırabilir. Bu bozukluklar kişinin uyku sırasında yaşadığı rahatsızlıkların bir sonucu olarak dişlerini sıkmasına neden olabilmektedir.
-
Depresyon: Depresyon diş sıkma riskini artırabilecek bir başka psikolojik durumdur. Depresif kişilerde genellikle enerji seviyeleri düşük olur, ancak uyku sırasında zihnin derinlerinde yaşanan gerginlik bruksizme yol açabilir.
Diş sıkmanın bu psikolojik nedenleri, bireyin yaşam kalitesini hem fiziksel hem de ruhsal anlamda olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, sorunun kökenine inmek ve sadece fiziksel değil, psikolojik destek de almak tedavi sürecinde büyük önem taşır.
Diş Sıkmanın Ruh Sağlığımız Üzerine Etkileri Nelerdir?
Önceki başlık altında diş sıkmayı belirli durumlar sonucu ortaya çıkıyor diye tarif ettik. Ancak sadece sonuç değil aynı zamanda neden olarakta karşımıza çıkan bir zorluk bruksizm. Sadece fiziksel sonuçlarıyla değil aynı zamanda psikolojik etkileriyle de bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bu durumun neden olduğu zorlukları da inceleyelim ve sonrasında çözüm yollarından bahsedelim.
- Artan Stres ve Anksiyete: Diş sıkma aslında stresin bir dışavurumu olmasına rağmen, bu durum zamanla kişinin daha fazla stres ve anksiyete yaşamasına neden olabilir. Dişlerdeki ağrı ve çene kaslarındaki gerilim sürekli bir rahatsızlık hissi yaratarak günlük yaşamda yaşanan huzursuzluğu yaratabilir veya artırabilir. .
- Uyku Bozuklukları: Gece bruksizmi uyku sırasında sık sık uyanmalara ve kesintili bir uyku düzenine yol açabilir. Bu durum yetersiz ve kalitesiz uyku nedeniyle gün içinde yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü ve irritabilite (öfkelenme, tepkisellik) gibi sorunlara sebep olabilir.
- Kendine Güvensizlik: Diş sıkmanın fiziksel etkileri örneğin dişlerin aşınması veya çene yapısında değişiklikler, kişinin estetik kaygılarını artırabilir. Bu durum, özellikle görünüşüne önem veren bireylerde kendine güvensizlik, utanç ve sosyal anksiyete gibi duygulara yol açabilir.
- Depresif semptomlar: Sürekli ağrı, rahatsızlık hissi ve uyku kalitesinin bozulması kişinin depresif bir ruh hali içerisine girmesinde sebep olabilir.
- İlişki Problemleri: Uyku sırasında diş sıkma partnerler açısından da rahatsızlık yaratabilir. Diş gıcırdatma sesi ve sık sık uyanma, partnerin uyku kalitesini de olumsuz etkileyebileceği için ilişkide sorunlara yol açabilir. Bu noktada partnerin anlayış göstermesi ve bunun engellemesi zor bir durum olduğunu anlaması önem arz etmektedir.
Diş sıkma, bahsettiğimiz durumlar ve bunlara benzer pek çok duruma yol açabilmektedir. Bazen zamanla etkisini azaltsa da, çoğunlukla kısa sürede geçmez veya tekrarlama eğilimi içine girer. Hem diş sıkma zorluğu hem de neden olduğu etkilerin azalması için sebeplerini anlamak büyük önem arz etmektedir.
Diş Sıkma Sorununda Yardımcı Olabilecek İpuçları ve Egzersizler
Bu bölümde hem genel tavsiyeler hem de uygulanabilir egzersizler bulacaksınız. Sizin için işe yarayacağını düşündüklerinizi bugünden itibaren hayata geçirmeye çalışmalısınız. Unutmayın! Hayatınızda bir şeyler değişmedikçe, diş sıkma sorunu da değişmeyecektir.
Öncelikle egzersiz kısmından bahsedelim ve sonra diğer tavsiyeleri inceleyelim
Egzersiz 1
Ağız Egzersizi
Adım 1: Üst ve alt dişlerinizin birbirine değmesini önlerken dudaklarınızı nazikçe kapatın
Adım 2: Dilinizi, dişlerinize dokunmadan damağınıza doğru bastırın
Adım 3: Bu pozisyonu yapabildiğiniz kadar koruyun
Benzer, diğer bir egzersiz
Adım 1: Ellerinizi alt çenenin birleştiği yerin üzerine koyun
Adım 2: Yavaşça ağzınızı açın
Adım 3: Ağzınızı 5-10 saniye açık tutun
Adım 4: Ağzınızı yavaşça kapatın
Her seferinde 10 dakika egzersiz yaparak günde 3 kez gerçekleştirin.
Egzersiz 2
Dişlerinizi sıkmama veya gıcırdatma konusunda kendinizi eğitin. Gün içinde sıktığınızı veya gıcırdattığınızı fark ederseniz, dilinizin ucunu dişlerinizin arasına yerleştirin. Bu uygulama çene kaslarınızı gevşetme yönünde eğitici olacaktır.
Egzersiz 3
Gün içinde bilinçli olarak çene kaslarınızı gevşetmeye odaklanın. Ağzınızı kapalı, ancak dişlerinizi birbirine değdirmeden tutmayı alışkanlık haline getirin.
Egzersiz 4
Uykuya dalmadan önce çenenizde oluşan gerginliğin farkına varın. Direncin kaynağını belirlemekte güçlük çekiyorsanız çene ve yüzünüzdeki tüm kasları aktif bir şekilde birer birer gevşetin ve rahatlayın. Eğer gece uyanırsanız, tekrar uykuya dalmadan önce bu rahatlama yöntemini tekrarlayın.
Egzersiz 5
Uyumadan önce kulak memenizin önünde yanağınıza sıcak bir bez tutarak çene kaslarınızdaki gerilimi azaltabilirsiniz. Buna ek olarak basit bir yüz masajı yapabilir veya yakınlarınızdan yapmasını isteyebilirsiniz
Yardımcı olabilecek ipuçları ve tavsiyeler
. Uyku Düzeni
Öncelikle uyku düzeniniz üzerine çalışabilirsiniz. İyi bir uyku ortamı yaratamamak, dış etkenler veya kendi yarattığımız etkenler sonucu gevşeyememek, diş sıkma durumunu da ileri bir noktaya taşıyacaktır. Uyku ile ilgili tavsiyeler için “Uykusuzluğa Ne İyi Gelir? "Uyku Bozukluklarına Karşı 10 Doğal Yöntem!” yazımı buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.
. Stres Yönetimi Tekniklerini Uygulayın
Stres yönetimi teknikleri dediğimizde aklımıza hemen gelen etkili yollar var. Bunlar meditasyon, nefes egzersizleri ve fiziksel egzersiz. Meditasyon, derin nefes alma teknikleri ve mindfulness gibi yollar ile günlük stresimizi azaltabilirken, düzenli fiziksel aktivite ile de yine vücutta biriken stresi azaltabilir ve rahatlama sağlayabiliriz. Yoga, pilates, esneme/germe gibi egzersizler, hem bedeni hem de zihni gevşetmemize çok güçlü katkılar sağlayabilir.
. Bilgilendirici Terapi ve Psikolojik Danışmanlık
Diş sıkmaya sebep olan olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirmek, durumun çözümü noktasında en önemli adım olacaktır. Bilişsel davranışçı terapi, şema terapi gibi terapi yöntemleri kanıtlanmış etkileriyle ön plana çıkmakta ve stres düzeyleri üzerine çalışarak sonunda diş sıkma sorununu da çözüme kavuşturmaktadırlar. Bununla beraber bir terapist eşliğinde uygulanan gevşeme teknikleri, vücudunuzdaki gerginliği azaltmanıza yardımcı olabilir.
. Beslenmenize Dikkat Edin
Kafein ve alkol, bruksizmi tetikleyebilir. Bu maddeleri özellikle akşam saatlerinde tüketmemeye özen gösterin. Bunun yanı sıra, dengeli bir diyet genel sağlığınızı destekler ve stresi yönetmenizi kolaylaştırır.
. Çene ve Yüz Kaslarınızı Gevşetin
Kalem, pipet veya bunlar gibi yiyecek olmayan herhangi bir şeyi çiğnemeyin. Çene kaslarınızın kenetlenmeye daha fazla alışmasını sağladığı ve dişlerinizi gıcırdatma olasılığınızı artırdığı için sakız çiğnemekten kaçının.
. Ekstra bir madde: Ağız Koruyucu Kullanımı
Diş sıkma sorunuyla başa çıkmak için en etkili yöntemlerden biri ağız koruyucu kullanmaktır. Diş hekiminiz tarafından özel olarak tasarlanan bu aparatlar, gece boyunca dişlerinizi birbirinden uzak tutarak dişlerin aşınmasını ve çene kaslarının zarar görmesini engeller. Ağız koruyucular, hem fiziksel zararları önlemeye yardımcı olur hem de bruksizmin etkilerini hafifletir, böylece uyku kalitenizi artırır ve günlük yaşamınızdaki rahatsızlıkları azaltır.
Not: Durumunuz ile ilgili daha fazla farkındalık kazanmak istediğinizde güvenilir kaynaklardan araştırma yaptığınıza emin olun. İnternette pek çok bilgi doğruluğu yansıtmamaktadır. Bununla beraber uzman görüşü almak (psikiyatrist, klinik psikolog veya sağlık kuruluşlarının yönlendirdiği uzmanlar) için geç kalmayın.
Online klinik psikologlarımız size yardımcı olmaktan memnuniyet duyacaklardır...
Uzman Klinik Psikolog Anıl Demircioğlu
VePsikolog - Online Psikolojik Danışma Platformu
“Sen Adım At, Ben Yanındayım"
Benzer Makaleler
Bu Konu Hakkında Uzman Psikologlar
15 dk.